Η ηθοποιός και συγγραφέας Γωγώ Ατζολετάκη μιλά στον Άκη Παρισιάδη σε μια αποκλειστική συνέντευξη

Η Γωγώ Ατζολετάκη είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα. Η παρουσία της στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση είναι σημαντική. Ήδη από το 1982 απέκτησε το δικό της θίασο και συμμετείχε σε αξιόλογες παραγωγές και άφησε έντονο το στίγμα της στα καλλιτεχνικά δρώμενα. Σημαντική στιγμή το βραβείο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ερμηνεία της στην ταινία του Ερμή Βελόπουλου "Το κλειστό παράθυρο".

Πολυγραφότατη, εργάστηκε ως αρθρογράφος σε διάφορες εφημερίδες, αλλά και ως κειμενογράφος σε ραδιόφωνα. Η πένα της και ο τρόπος γραφής της άμεσα αναγνωρίσιμος, συνέγραψε αρκετά βιβλία, εμβαθύνοντας στην ψυχολογία του ανθρώπου, στα σύγχρονα προβλήματα, με αμεσότητα στον τρόπο παρουσίασης των ηρώων και φυσικότητα στους διαλόγους.

Εκτός από την έντονη πνευματική και καλλιτεχνική της δράση, εκτός κι ότι μένει για πάντα όμορφη και γοητευτική -είχε στεφθεί Σταρ Ελλάς το 1971- η γλυκύτητα στην ψυχή της εκφράζεται και με το κοινωνικό της έργο. Ιδρύτρια και ψυχή της Δράσης Αλληλεγγύης ΦΙΛΟKOSMOS, βοηθά τους συνανθρώπους μας που χρειάζονται την υποστήριξή μας. 

Θα ήθελα να ευχαριστήσω προσωπικά τη Γωγώ Ατζολετάκη για τη συζήτησή μας, που μου έδωσε τη χαρά να συνομιλήσουμε και να γνωρίσω καλύτερα μια τόσο αξιόλογη γυναίκα!    

"οι άνθρωποι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, νιώθουν την ανάγκη να σπάσουν τα στεγανά μιας ασφυκτικής καθημερινότητας. Κι η τέχνη είναι το πιο σίγουρο όπλο έκφρασης" 

Έχεις μια σημαντική παρουσία στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Αν γυρίσουμε λίγο πίσω, την πρώτη ημέρα που περνούσες το κατώφλι της Δραματικής Σχολής Αθηνών, ποια όνειρα που είχες τότε έχουν πραγματοποιηθεί και ποια είναι αυτά που περιμένουν να πραγματοποιηθούν, στο χώρο της υποκριτικής; Ίσως κάποια συνεργασία, κάποιος ρόλος που θα ήθελες να υποδυθείς.

Α… τα όνειρα από τα χρόνια της Δραματικής Σχολής, αλλά και αργότερα, θα μπορούσαν να γεμίσουν ολόκληρο τόμο. Όμως πιο πάνω απ’ τα όνειρα –και πιο καταλυτική– ήταν η ασίγαστη δίψα μου. Δίψα για εμπειρίες, για γνώση, για κατακτήσεις. Έχω υπάρξει ιδιαίτερα φιλόδοξο άτομο. Και πάλεψα σκληρά για τις φιλοδοξίες μου. Πάντα με υγιείς και έντιμες προσεγγίσεις… Δούλεψα πολύ –πάρα πολύ− δεν άφηνα τίποτα στην τύχη… Κι ακόμα εξακολουθώ να δουλεύω με το ίδιο πάθος.

Κάνοντας μια αναδρομή, δεν νομίζω να έπαιξα τους ρόλους που ονειρεύτηκα στην πρώτη μου νεότητα. Δεν έφτασα όλους τους στόχους μου. Όμως με την ωριμότητα, που ήρθε με τα χρόνια, κατάλαβα πως δεν έχει και τόση σημασία «ποιους» ακριβώς ρόλους θα παίξεις. Και το λέω αυτό, γιατί υπάρχουν συνάδελφοι που, θάλεγε κανείς, πως κάνουν «συλλογή ρόλων». Για να επαίρονται μετά : «έπαιξα και τούτο, έπαιξα και τ’ άλλο»… Τώρα πια πιστεύω πως κάθε ρόλος έχει τις δικές του απαιτήσεις και τη δική του μαγεία.

Όχι, για το μέλλον δεν κάνω όνειρα. Ούτε κυνηγώ πράγματα σε επαγγελματικό επίπεδο. Αν προκύψει μια καλή πρόταση, ασφαλώς και θα την αποδεχθώ. Με μεγάλη χαρά. Όμως οι καλές επαγγελματικές προοπτικές σπανίζουν πλέον. Οπότε δεν με βλέπω να ερμηνεύσω κάτι που ν’ αξίζει τον κόπο – όχι σύντομα τουλάχιστον.

Σήμερα, υπάρχει ταλέντο στο χώρο της υποκριτικής από τους νέους ανθρώπους και πώς μπορεί να διοχετευθεί σε αυτήν τη δύσκολη εποχή που ζούμε;

Ασφαλώς και υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι ηθοποιοί. Και κάποιες από τις θεατρικές παραγωγές που γίνονται είναι σίγουρα αξιόλογες και πολύ άνω του μετρίου. Βεβαίως υπάρχει και απέραντη σαβούρα…

Όσο για την εποχή που ζούμε, έχω να πω ότι όλες οι εποχές είχαν τις δυσκολίες τους. Άλλης υφής, άλλης μορφής, αλλά δεν εξέλιπαν ποτέ. Το θέατρο μεγαλούργησε και επί γερμανικής κατοχής. Οι άνθρωποι της τέχνης δεν σταματούν ποτέ να εκφράζονται. Μάλιστα θα έλεγα, πως ιδιαίτερα στις πολύ δυσπραγείς περιόδους, παρατηρείται παγκοσμίως μια έκρηξη των εκφράσεων της τέχνης – σε όλους τους τομείς. Επειδή ακριβώς οι άνθρωποι, περισσότερο από ποτέ, νιώθουν την ανάγκη να σπάσουν τα στεγανά μιας ασφυκτικής καθημερινότητας. Κι η τέχνη είναι το πιο σίγουρο όπλο έκφρασης. Να γράψουν, να συνθέσουν μουσική, ποίηση… να τραγουδήσουν, να ζωγραφίσουν, να χορέψουν, να κάνουν θέατρο…. Μην ξεχνάμε εξ άλλου τη σοφή ρήση που λέει πως «ο Παράδεισος δεν έκανε ποτέ τέχνη». Όλα τα αξιομνημόνευτα αριστουργήματα που γέννησε η ανθρώπινη φύση είναι περασμένα από το πυρ και τη δοκιμασία της Κόλασης.

Έχεις γράψει και αρκετά βιβλία που πολλά από αυτά περιστρέφονται γύρω από τα προβλήματα, την ύπαρξη και την ψυχοσύνθεση της γυναίκας. Ποια είναι η προσωπική σου διαδικασία συγγραφής ενός βιβλίου και με ποιον τρόπο ταυτίζεσαι με τις ηρωίδες σου;

Δεν είν’ αλήθεια πως η προβληματική των βιβλίων μου έχει να κάνει μόνο με τη γυναίκα. Η γυναίκα στα βιβλία μου είναι  κι αυτή ένα μέρος μιας άδικης, άνισης και ανάλγητης κοινωνίας. Όπως είναι η φτώχεια, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, η αναξιοκρατία και άλλα πολλά. Μόνο το μυθιστόρημά μου «Το Ζ της ζωής» έχει ξεκάθαρα γυναικείο πρόβλημα, μια και ασχολείται με την κακοποίηση της γυναίκας.

Από τα άλλα μου βιβλία… Το bestseller μου «Η φίλη σου, Ροζαλία» έχει χαρακτηριστεί ως το βιβλίο της ανθρώπινης καλοσύνης, της απέραντης υπομονής και της μεγάλης συγνώμης. Το πρώτο μου μυθιστόρημα «Σαν άσπρο πούπουλο σ’ απέραντο γαλάζιο» έχει μεταφυσικές διαστάσεις, δεδομένου ότι παρακολουθεί τη συμπόρευση σώματος και ψυχής στο πλαίσιο μιας γήινης διαδρομής. Το «Ηθοποιός, Σκιά και Φως» είναι ένα εγχειρίδιο για υποψήφιους και νέους ηθοποιούς. Το πρώτο μου βιβλίο, το «Προσωπική απόδραση» είναι η έκδοση μιας σειράς από χρονογραφήματα που έγραψα κατά τη διάρκεια της συνεργασία μου (παλιότερα) με τις εφημερίδες «Εβδόμη» και «Κυριακάτικη Ακρόπολη». Και το τελευταίο μου βιβλίο, αυτές οι προκλητικές και ανατρεπτικές «12 και 5 αμαρτωλές ιστορίες» καταγγέλλουν τα αμαρτήματα της διπλανής πόρτας, αμαρτήματα που διαπράττουμε όλοι μας, δείγμα του σύγχρονου «απολίτιστου» πολιτισμού μας.

Όμως όποιο θέμα και αν  επεξεργάζομαι, σαφώς και ταυτίζομαι με τους ήρωές μου. Και με τις γυναίκες και με τους άντρες. Ζω μαζί τους, παθιάζομαι μαζί τους, θυμώνω και πονώ μαζί τους. Σ’ αυτή τη διαδικασία υπεισέρχεται ο «ηθοποιός» μέσα μου. Ζω τους ρόλους, τους παίζω… έχω την αίσθηση πως βρίσκομαι στη σκηνή… και γράφω συγχρόνως. Ίσως γι’ αυτό έχουν τόση αλήθεια οι ήρωές μου, αλλά και τόση φυσικότητα οι διάλογοι στα βιβλία μου. Έτσι όμως δημιουργείται σωστά και η «ατμόσφαιρα». Γιατί χωρίς ατμόσφαιρα, δεν μπορεί να σε ταξιδέψει ούτε το βιβλίο ούτε η ιστορία του.

"η αλλαγή είναι κάτι που συμβαίνει ανεπαίσθητα. Την αντιλαμβάνεσαι, αφού έχει ήδη συμβεί"

Αυτήν την περίοδο είσαι σε διαδικασία γραφής κάποιου βιβλίου;

Στις χαραμάδες των πολλών πραγμάτων που κάνω καθημερινά, προχωρώ και το επόμενο βιβλίο μου. Ένα θέμα που με απασχολούσε χρόνια: Η σχέση αγάπης, εξάρτησης και μίσους μεταξύ μιας μάνας και μιας κόρης. Αυτές οι ολέθριες σχέσεις, που τελικά καταστρέφουν ζωές και που δυστυχώς είναι πολύ συνηθισμένες σε όλες τις εποχές και σε όλους τους πολιτισμούς…

Όπως θα έχεις ήδη καταλάβει, τα θέματα που με απασχολούν και θέλω να μιλήσω γι’ αυτά μέσα από τη λογοτεχνία, είναι θέματα διαχρονικά και πανανθρώπινα. Δεν μ’ ενδιαφέρει να γράψω μια ερωτική ιστορία.  Ο έρωτας υπάρχει σε όλα μου τα βιβλία, αλλά δεν είναι το κυρίαρχο θέμα. Όπως επίσης δεν επιθυμώ να γράψω ένα ιστορικό μυθιστόρημα που θα είναι εγκλωβισμένο σε μια πολύ συγκεκριμένη εποχή με πολύ συγκεκριμένα γεγονότα… Θέλω τα βιβλία μου να μιλούν σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως πατρίδας, φυλής ή θρησκευτικού δόγματος. Γι’ αυτό ευελπιστώ πως κάποια μέρα θα μεταφραστούν και σε άλλες γλώσσες, για να μπορέσουν να τα διαβάσουν και οι αλλόγλωσσοι. Ίδωμεν !

Ποια είναι τα βιβλία που επηρέασαν και καθόρισαν τη ζωή σου και τον τρόπο αντίληψης της καθημερινότητας;

Είμαι βιβλιοφάγος. Και πραγματικά απορώ με τους ανθρώπους που δεν διαβάζουν, που δε νιώθουν την ανάγκη να διαβάσουν, που διαβάζουν για να σκοτώσουν την ώρα τους ή για να τους πάρει ο ύπνος…. Αν είναι δυνατόν ! Το διάβασμα δεν είναι υπνωτικό, δεν είναι για να κοιμηθείς, αλλά για να ξυπνήσεις. Δεν διαβάζεις για να σκοτώσεις το χρόνο σου, αλλά για να επενδύσεις στο χρόνο σου… Και φυσικά τα ωφελήματα δεν θα τα δεις αμέσως, αλλά προϊόντος του χρόνου θα αρχίσεις να ψυχανεμίζεσαι τις αλλαγές που γίνονται μέσα σου σε πνευματικό και ψυχικό επίπεδο.

Εν πάση περιπτώσει, διάβαζα πολύ από μικρή, δεδομένου ότι μεγάλωσα και σε ένα σπίτι που ήταν γεμάτο βιβλία – ο πατέρας μου ήταν φιλόλογος καθηγητής. Ξεκοκάλιζα τα πάντα. Από τους κλασικούς ποιητές και συγγραφείς μέχρι αστυνομικά και σατιρικά. Ήρθε όμως η στιγμή που με κάποιους συγγραφείς ένιωσα μια, ας την πούμε, «πνευματική συγγένεια». Μου μιλούσαν περισσότερο, ταίριαζαν στη δική μου ψυχοσύνθεση και στις δικές μου αναζητήσεις. Να αναφέρω ενδεικτικά τον Μπέρτολτ Μπρεχτ, τον Τζορτζ Όργουελ, τον Νίκο Καζαντζάκη βέβαια, το «De profundis»  του Όσκαρ Ουάιλντ, τον Καβάφη, τον Καρούζο, τον Τάσο Λειβαδίτη, τους αρχαίους Έλληνες λυρικούς… Πολύ μελέτησα όμως και φιλοσοφία. Εκεί βρίσκεται η πηγή. Σωκράτης και Νίτσε θα έλεγα ότι με έχουν επηρεάσει πιο πολύ. Απ’ αυτούς πήρα τα πιο σπουδαία και επωφελή διδάγματα. Δεν εξαιρώ βεβαίως και την Καινή Διαθήκη, και ιδιαίτερα το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο. Εκεί βρίσκονται μεγάλες αλήθειες φιλοσοφικών προεκτάσεων, γι’ αυτούς που θέλουν να επεκταθούν πέρα από τα όρια ενός αυστηρού θρησκευτικού δόγματος.

Ο Όσκαρ Ουάιλντ έλεγε ότι η ομορφιά είναι ανώτερη από την ευφυΐα, γιατί δε χρειάζεται εξήγηση. Ως άνθρωπος, και δεν είναι προσωπική μου άποψη, που κατέχεις και τα δύο και την εξωτερική ομορφιά και την ομορφιά της ψυχής, αλλά και την ευφυΐα, μήπως αυτές οι δύο αρετές, όταν χρησιμοποιηθούν σωστά, μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο;

Μεγάλη κουβέντα είπες τώρα… Ο κόσμος δεν αλλάζει τόσο εύκολα. Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή… Εξ άλλου ο χρόνος, όπως τον μετράμε εμείς οι απλοί θνητοί, δεν έχει καμιά σχέση με το πώς προσμετράται ο χρόνος σε συμπαντικό επίπεδο. Το μήκος, ας πούμε, μιας ζωής 80 χρόνων στη γήινη διάσταση, μπορεί να είναι κλάσμα του κλάσματος του δευτερολέπτου στη συνείδηση του Θεού… Υπ’ αυτή την έννοια, οι αλλαγές γίνονται εξαιρετικά αργά. Πρώτον επειδή αυτοί που συμβάλλουν για την επίτευξη της αλλαγής είναι οι «ολίγοι»… και δεύτερον, επειδή οι πάρα πολλοί οπισθοδρομικοί και αρτηριοσκληρωτικοί βάζουν τροχοπέδη στις αλλαγές… Εξ άλλου, μην ξεχνάμε πως η αλλαγή είναι κάτι που συμβαίνει ανεπαίσθητα. Την αντιλαμβάνεσαι, αφού έχει ήδη συμβεί.

Όσο για τη ρήση του Όσκαρ Ουάιλντ (που είναι ένας από τους πολυαγαπημένους μου)… ο Όσκαρ στο όνομα της ομορφιάς αναγνώριζε την αρμονία… την αισθητική… αυτές τις δονήσεις που ξεφεύγουν από τη χυδαιότητα και την κακοφωνία. Και βεβαίως η αρμονία δεν χρήζει εξηγήσεων. Όμως η ευφυία πολλές φορές τίθεται υπό αμφισβήτηση, ή επιβάλλεται ν’ αποδειχθεί.

Και φυσικά ευχαριστώ για όλ’ αυτά τα «προσόντα» που με στόλισες… Δεν είμαι σίγουρη ότι ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, πάντως ευχαριστώ!

Η κοινωνικής σας δράση για την ανακούφιση των συνανθρώπων μας που υποφέρουν είναι καθοριστική. Πες μου, και να κλείσουμε με αυτό, για τις αξιόλογες και πολύ στοχευμένες ενέργειες που κάνει ο «Φιλόκοσμος».

Ο ΦΙΛΟΚΟSMOS, η Δράση Αλληλεγγύης που δημιούργησα και εκπροσωπώ, είναι το «δέκα το καλό» της ψυχής μου. Απ’ τα σημαντικότερα πράγματα που έχω κάνει. Τρία χρόνια τώρα βρισκόμαστε στους δρόμους (απ’ τον Οκτώβριο του 2012) και προσφέρουμε τη βοήθειά μας σε όποιους την έχουν ανάγκη.

Ξεκίνησε τελείως τυχαία (αν και δεν πιστεύω πολύ στο τυχαίο), όταν ο αρτοποιός της γειτονιάς μου, μου αποκάλυψε πως το ψωμί και τα αρτοσκευάσματα –που δεν διατέθηκαν στη διάρκεια της ημέρας– τα πετά ! Όλα φρέσκα, εννοείται. Το βρήκα απαράδεκτο. Η κρίση είχε μπει για τα καλά στα σπίτια μας, ο λαός μας είχε γνωρίσει ήδη την ανέχεια… και ήταν το λιγότερο παράλογο να «πετιούνται» προϊόντα που θα μπορούσαν να δώσουν μια μικρή βοήθεια σε άπορους και αναξιοπαθούντες.

Δεν το σκέφτηκα πολύ. Ανέλαβα –αμ’ έπος, αμ έργον– να παραλαμβάνω εγώ αυτά τα προϊόντα και να τα προωθώ όπου υπήρχε ανάγκη. Δημιούργησα μια μικρή ομάδα, ξεκινήσαμε, και με τη βοήθεια του Θεού προχωρήσαμε. Είναι μια καθημερινή διαδικασία που δεν χωρεί αναβολές και δικαιολογίες… κάθε βράδυ επί τρία χρόνια στις 9 το βράδυ (με το κλείσιμο) παραλαμβάνω ψωμί, αρτοσκευάσματα και γλυκά από το φούρνο της γειτονιάς μου και την άλλη μέρα τα προωθούμε προς προστατευόμενες οικογένειες και Ιδρύματα. Όπως στη Στέγη Γερόντων της Αγ. Παρασκευής, στο Κοινωνικό Μαγειρείο του δήμου Αγ. Παρασκευής, στο Ίδρυμα «Μητέρα Τερέζα»… Νομίζω κάνουμε καλή δουλειά.

Στην πορεία του χρόνου επεκταθήκαμε βέβαια. Τώρα πια συγκεντρώνουμε και ρούχα, παπούτσια, παιδικά, παιχνίδια, είδη σπιτιού… Το moto μου είναι : «Μην πετάτε τίποτα! Αυτό που για σας είναι βάρος, σε κάποιον άλλον μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμο». Ακόμα θυμάμαι τη χαρά που έκανε μια γυναίκα που πήρε από μας δυο παιδικά παπλωματάκια. Μόνο που δεν έκλαιγε. Γιατί δεν είχε κουβερτούλες για τα παιδιά της…

Οι ανάγκες είναι πολλές δυστυχώς και αυξάνονται συνεχώς. Όμως η ικανοποίησή μου είναι μεγάλη, που κι εμείς –με τον τρόπο μας και με τις μικρές μας δυνάμεις− βάζουμε ένα λιθαράκι στην αποφόρτιση του ανθρώπινου πόνου και της ανέχειας. Ιδιαίτερα σ’ αυτές τις μέρες που η κρατική πρόνοια συρρικνώνεται όλο και περισσότερο.

Με τον ΦΙΛΟΚΟΣΜΟ κοντά στους άστεγους πρόσφυγες στην πλατεία Βικτωρίας, τον Ιούνιο του 2015.